Κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες μέθοδοι για την επίτευξη αυξημένης θερμοκρασίας μέσα στα νεοπλασματικά κύτταρα και τη θερμοκαυτηρίαση αυτών (Laser, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, υψηλής εντάσεως υπέρηχοι και τέλος οι ραδιοσυχνότητες).
Τη τελευταία δεκαετία έχει χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό «όπλο» στην αντιμετώπιση των πρωτοπαθών και δευτεροπαθών όγκων η Θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες. (Radiofrequency Thermal Ablation) με μεγάλη επιτυχία.
Ο μηχανισμός δράσης των ραδιοσυχνοτήτων συνίσταται στη διέγερση των ιόντων, την καυτηρίαση του ιστού και τέλος την νέκρωση αυτού. Η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά για την αντιμετώπιση των πρωτοπαθών νεοπλασμάτων του ήπατος.
Η αρχή βασίζεται στην εστιασμένη αύξηση της θερμοκρασίας εντός των νεοπλασιών του ήπατος. Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας υπερθερμικών εστιών >1,5-2cm σε διάμετρο με την είσοδο μόνο μίας βελόνης στη βλάβη.
Το 1990 ο McGahan και συν. εφάρμοσαν τις ραδιοσυχνότητες για θεραπεία όγκων ήπατος. Το 1993 ο Rossi και συν. ανακοίνωσαν την πρώτη εφαρμογή ραδιοσυχνοτήτων σε 13 ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.
Από, τότε μέχρι σήμερα η μέθοδος έχει εξελιχθεί και οι δυνατότητές της έχουν διευρυνθεί.
Σήμερα οι νεοπλασίες που μπορεί να θεραπευτούν με θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες είναι:
RF ABLATION μπορει να γινει σε ογκουσ ηπατοσ, νεφρων, πνευμονα, οστων, επινεφριδιων κ.α
Πρωτοπαθή και δευτεροπαθή νεοπλάσματα του ήπατος.
Οι πρωτοπαθείς όγκοι του ήπατος ήταν οι πρώτες αλλοιώσεις που αντιμετωπίστηκαν με θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες. Είναι μία μέθοδος αποδεκτή από την FDA. Έχουν θεραπευτεί με μεγάλη επιτυχία όλοι οι όγκοι του ήπατος. Οι θεραπευτικές δυνατότητες για την αντιμετώπιση των όγκων του ήπατος είναι περιορισμένες. Οι ασθενείς με μεγάλο χρόνο επιβίωσης με συστηματική χημειοθεραπεία και ακτινοβολία είναι σπάνιοι ενώ παρουσιάζούν μεγάλο αριθμό συστηματικών επιπλοκών. Αν και η χειρουργική εξαίρεση είναι η ενδεικνυόμενη και ιδανική θεραπεία στην αντιμετώπιση των πρωτοπαθών νεοπλασιών πολλές φορές δεν είναι δυνατή. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ανατομική θέση της βλάβης, την πολλαπλότητα των βλαβών και στους δύο λοβούς ή τη συνυπάρχουσα ηπατική ανεπάρκεια. Βλάβες που δεν είναι δυνατόν να εξαιρεθούν χειρουργικά μπορεί να θεραπευτούν επιτυχώς με θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες.
Πρωτοπαθή και δευτεροπαθή νεοπλάσματα του πνεύμονα
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία πρωτοπαθών και δευτεροπαθών νεοπλασμάτων του πνεύμονα. Έχει μικρότερη νοσηρότητα από το χειρουργείο. Οι ασθενείς που έχουν πολλαπλές βλάβες και στους δύο πνεύμονες είναι ιδανικοί υποψήφιοι για θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες. Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες σε αντίθεση με το χειρουργείο διατηρεί τη λειτουργικότητα του πνεύμονα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ασθενείς με μειωμένη αναπνευστική ικανότητα (πρώην καπνιστές). Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να καυτηριαστεί όλος ο όγκος έτσι ο ασθενής είναι ελεύθερος νόσου. Σε άλλες περιπτώσεις επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του όγκου του που κάνει περισσότερο δραστική τη χημειοθεραπεία. Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες και η χημειοθεραπεία σε συνδυασμό μεταξύ τους έχουν αθροιστικά αποτελέσματα. Η χημειοθεραπεία κάνει τα νεοπλασματικά κύτταρα περισσότερο ευάλωτα στη θερμοκρασία άρα θερμοκαυτηριάζονται με μεγαλύτερη επιτυχία. Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες είναι χρήσιμη γιατί καταστρέφει το κέντρο του όγκου, περιοχή που δεν ανταποκρίνεται καλά στη χημειοθεραπεία λόγω χαμηλής αιματικής ροής. Ο πνεύμονας αποτελεί όργανο στο οποίο μεθίστανται πολλά πρωτοπαθή νεοπλάσματα όπως: εντέρου, σαρκώματα, μαστού, νεφρών, ουροδόχου κύστεως, μήτρας που μπορεί να αντιμετωπιστούν με μεγάλη επιτυχία.
Μεταστατικοί όγκοι των οστών
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες μεταστατικών όγκων των οστών βελτιώνει τα άλγη που προέρχονται από αυτές. Η θεραπεία αυτή θεωρείται ανακουφιστική. Σε ορισμένες περιπτώσεις η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες μπορεί να καταστρέψει και τον όγκο.
Όγκοι νεφρών
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος εκλογής σε ασθενείς με μονήρη νεφρό και παρουσία όγκου σε αυτό. Οι ασθενείς που έχουν δύο νεφρούς αντιμετωπίζονται χειρουργικά με αφαίρεση του προσβεβλημένου νεφρού. Αν ο όγκος είναι πολύ μεγάλος μπορεί να χρησιμοποιηθεί η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες για τη νέκρωση του όγκου ώστε να διευκολυνθεί η χειρουργική του εξαίρεση. Οι ασθενείς με βλάβες και στα δύο νεφρά η που δεν μπορεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση λόγω βεβαρημένης υγείας (καρδιοαναπνευστικά προβλήματα) είναι υποψήφιοι για θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες.
Όγκοι επινεφριδίων
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό μέσο των μεταστατικών όγκων. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην αντιμετώπιση των καλοηθών εκκριτικών αδενωμάτων.
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες είναι πολύ επιτυχής μέθοδος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.
Άλλοι όγκοι
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται για τη θεραπεία όγκων του θυρεοειδούς, μαστού, πυέλου, κεφαλής και τραχήλου.
Όπως προαναφέρθηκε η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες ανήκει στις ελάσσονες θεραπευτικές τεχνικές. Εκτελείται διαδερμικά κάτω από καθοδηγούμενη κατεύθυνση με Αξονικό Τομογράφο ή Υπερηχοτομογράφο για τον ακριβή εντοπισμό του όγκου. Ως εναλλακτικές μέθοδοι για την εντόπιση του όγκου μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ο Μαγνητικός Συντονισμός. Ο ασθενής προσέρχεται στο Νοσοκομείο την ημέρα της επέμβασης, και εξέρχεται την επομένη.
Προετοιμασία
Γίνεται λεπτομερής ενημέρωση για την επέμβαση που θα ακολουθήσει. Απαραίτητη και η πιο βασική προϋπόθεση είναι η καλή συνεργασία του ασθενούς (ακίνητος, ήρεμες σταθερές αναπνοές). Ακολουθεί ο αιμορραγικός έλεγχος και ή λήψη δεικτών (όταν είναι ανεβασμένοι πριν τη θεραπεία η πτώση του μετά από αυτήν αποτελεί θετικό θεραπευτικό κριτήριο)
Στη συνέχεια 45min με 60min πριν από την επέμβαση χορηγείται ενδομυικά 0,05 gr pethidine hydrochlorique και ένα χάπι των 3mg bromazepan από το στόμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναλγησία του ασθενούς.
Τεχνική
Τοποθέτηση του ασθενούς στην κατάλληλη θέση.
Εντοπισμός της βλάβης
Καθαρισμός αντισηψία της περιοχής
Εφαρμογή τοπικής αναισθησίας
Τοποθέτηση γειώσεων
Παρακέντηση και εισαγωγή του ηλεκτροδίου σταδιακά κάτω από συνεχή έλεγχο μέχρι να φθάσει στο κέντρο του όγκου.
Σύνδεση του ηλεκτροδίου με τη γεννήτρια εκπομπής των ραδιοσυχνοτήτων.
Ορισμός της θερμοκρασίας στόχου
Εκπομπή ραδιοσυχνοτήτων 10-20min (κυμαίνεται ανάλογα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και τον όγκο)
Κατά τη διάρκεια της θερμοκαυτηρίασης γίνεται συνεχής παρακολούθηση της θερμοκρασίας και της αντίστασης του στόχου. Αμέσως μετά τη θερμοκαυτηρίαση γίνεται έλεγχος της περιοχής με μετά από έγχυση σκιαγραφικού μέσου με ελικοειδή Αξονική Τομογραφία για τον άμεσο έλεγχο της επίδρασης των Ραδιοσυχνοτήτων στον όγκο. Ο ασθενής νοσηλεύεται για μία μέρα στο Νοσοκομείο για παρακολούθηση και παραμένει κλινήρης μετά τη θερμοκαυτηρίαση για 5-6 ώρες. Την επομένη εξέρχεται με οδηγίες για τον επανέλεγχο και παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της θερμοκαυτηρίασης στον όγκο. Μερικοί ασθενείς έχουν φύγει αυθημερόν με οδηγίες.
Ο ασθενής επανελέγχεται με την ίδια εξέταση μετά από 1,3,6,12 μήνες για την ανταπόκριση στη θεραπεία, τυχόν υποτροπή που μπορεί να αντιμετωπιστεί με την επαναθερμοκαυτηρίαση της αλλοίωσης και τυχόν εμφάνιση νέων αλλοιώσεων που μπορεί να αντιμετωπιστούν και αυτές με την ίδια μέθοδο.
Τι είναι η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες;
Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος που μειώνει το μέγεθος των όγκων χωρίς χειρουργική επέμβαση. Στο παρελθόν ασθενείς με καρκίνο και άλλους όγκους είχαν μόνο δύο επιλογές για τοπική θεραπεία της νόσου τους χειρουργική αφαίρεση ή θεραπεία με ακτινοβολία.
Η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες μπορεί να καταστρέψει τον όγκο χωρίς χειρουργείο και χωρίς τις παρενέργειες της θεραπείας με ακτινοβολία ή της χημειοθεραπείας.
Μια ειδική κεφαλή τοποθετείται εντός του όγκου, συνδέεται με ένα μηχάνημα η οποία στέλνει ρεύμα στο ηλεκτρόδιο και το ενεργοποιεί στο να εκπέμπει ραδιοκύματα.
Αυτά τα κύματα θερμαίνουν τον όγκο μέχρι αυτός να καταστραφεί.
Η αρχή είναι παρόμοια με αυτή της θέρμανσης των τροφίμων σε ένα φούρνο μικροκυμάτων αλλά λόγω του ότι το μήκος κύματος της ενέργειας είναι διαφορετικό από αυτό του φούρνου μικροκυμάτων, η θερμότητα διαχέεται μόνο γύρω από το ηλεκτρόδιο.
Αυτό μας επιτρέπει να καταστρέφουμε τον όγκο ή να μειώνουμε τον ιστό ενώ διατηρούμε όσο το δυνατόν περισσότερο από τον φυσιολογικό ιστό είναι δυνατόν.
Ποιοι τύποι όγκων μπορούν να θεραπευθούν με αυτό τον τρόπο;
Οι πιο συχνοί τύποι των όγκων ή καρκίνου που θεραπεύονται με θερμοκαυτηρίαση ή ραδιοσυχνότητες είναι οι καρκίνοι του ήπατος.
Αυτοί μπορεί να είναι πρωτοπαθείς (ηπατοκαρκινικό καρκίνωμα) ή μεταστατικοί από άλλα όργανα.
Άλλοι όγκοι που θεραπεύονται με ραδιοσυχνότητες μπορεί να είναι των πνευμόνων, των οστών, των νεφρών, του μαστού και σε άλλα όργανα.
Ποιοί είναι υποψήφιοι γι’ αυτού του είδους την θεραπεία;
Σχεδόν όλοι οι ασθενείς που έχουν καρκίνο ελέγχονται άμεσα από κάποιον ογκολόγο ή έναν παθολόγο ο οποίος έχει ειδικευθεί στην θεραπεία του καρκίνου.
Ο ογκολόγος μπορεί να κατανοήσει το ιστορικό, να εκτιμήσει τα films με έναν επεμβατικό ακτινολόγο και αμοιβαία να συμφωνήσει εάν μπορεί ο ασθενής να θεραπευθεί με ραδιοσυχνότητες.
Εάν νομίσει ότι η θεραπεία θα σας ωφελήσει στην συνέχεια θα συμβουλευτείτε τον επεμβατικό ακτινολόγο.
Ποιος μπορεί να διενεργήσει την επέμβαση:
Κατά την διάρκεια της εκτίμησης ο επεμβατικός ακτινολόγος θα επανεκτιμήσει τις εικόνες και τις εξετάσεις αίματος και ίσως συστήσει κάποια επιπρόσθετη εξέταση.
Έτσι μπορεί να γίνει ο σχεδιασμός της θεραπείας με ραδιοσυχνότητες από το τμήμα Επεμβατικής Ακτινολογίας.
Τι συμβαίνει κατά την διάρκεια της διαδικασίας;
Η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες είναι μία διαδικασία που γίνεται κατευθυνόμενα.
Συνήθως γίνεται υπό την κατεύθυνση του αξονικού τομογράφου ή των υπερήχων.
Θα είστε ξαπλωμένος σε ένα εξεταστικό τραπέζι και θα γίνει εντόπιση του όγκου είτε με υπερήχους είτε με τον αξονικό τομογράφο.
Συνήθως έχει προηγηθεί λήψη αναλγητικών για να μην αισθάνεστε δυσάρεστα κατά την διάρκεια της επέμβασης.
Κατευθυνόμενα ο ακτινολόγος τοποθετεί το ηλεκτρόδιο μέσα στον όγκο, ο οποίος θερμαίνεται και καταστρέφεται.
Περισσότερη από μία περιοχή του όγκου ή του καρκίνου μπορεί να θερμανθεί και να καταστραφεί ταυτόχρονα.
Κάθε θερμοκαυτηρίαση διαρκεί κατά μέσο όρο 12 λεπτά.
Ο χρόνος που διαρκεί η κάθε συνεδρία κυμαίνεται από 45 λεπτά έως 1 ώρα και 30 λεπτά ανάλογα με το μέγεθος, την εντόπιση και τον αριθμό των βλαβών που θα καυτηριαστούν.
Αφού τελειώσει η διαδικασία γίνεται άμεσος έλεγχος των αποτελεσμάτων της βλάβης με διφασική ελικοειδή τομογραφία και ο ασθενής στέλνεται στο δωμάτιό του με οδηγίες να παραμείνει κληνήρης.
Τι θα πρέπει να περιμένουμε μετά την θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες;
Όταν ο όγκος καταστραφεί μπορεί να ερεθιστούν τοπικά νεύρα ή μπορεί να συμβεί μία τοπική αιμορραγία.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει νυγμό ή πόνο γύρω από την θεραπευθείσα περιοχή.
Μερικοί ασθενείς δεν αισθάνονται καθόλου πόνο και είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων μετά την επέμβαση ενώ άλλοι έχουν δυσφορία και χρειάζονται κάποιο αναλγητικό.
Αν αυτό είναι απαραίτητο, ο ακτινολόγος και η νοσηλεύτρια θα του το προμηθεύσουν.
Σχεδόν όλοι οι ασθενείς είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων μετά από 1 εβδομάδα από την επέμβαση.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Κάθε επεμβατική μέθοδος έχει κινδύνους.
Το ηλεκτρόδιο μπορεί να μην τοποθετηθεί ακριβώς εντός του όγκου.
Ο φυσιολογικός ιστός γύρω από αυτόν μπορεί να καταστραφεί με την θερμότητα.
Τα όργανα τα οποία συνήθως είναι πιο επιρρεπή σε τραυματισμό είναι αυτά που είναι κοντά στην ουροδόχο κύστη, στην χοληδόχο κύστη, στον κοινό χοληδόχο πόρο και στο διάφραγμα.
Εάν υπάρχει μία σημαντική επιπλοκή μπορεί να αντιμετωπισθεί ακόμα και χειρουργικά.
Στο τμήμα μας όλες οι επιπλοκές που έχουν συμβεί έχουν αντιμετωπισθεί συντηρητικά.
Ο κίνδυνος επιπλοκών είναι 3-5% σε σχέση με την διεθνή βιβλιογραφία.
Ο κίνδυνος εξαρτάται από την εντόπιση του όγκου και των δομών που τον περιβάλλουν και βέβαια σημαντικό ρόλο παίζει η καλή συνεργασία του ασθενούς και η εμπειρία του επεμβατικού ακτινολόγου.
Είναι πειραματική αυτή η θεραπεία;
ΟΧΙ. Η θερμοκαυτηρίαση με Ραδιοσυχνότητες είναι εγκεκριμένη από τον FDA και από τον ΕΟΦ για τη θεραπεία των όγκων του ήπατος. Υπάρχουν ενδείξεις για την αντιμετώπιση όγκων του πνεύμονα και άλλων οργάνων. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και οι ασθενείς ωφελούνται σημαντικά.
